Δεν αναρωτηθήκατε ποτέ πως φτιάχνεται ένα Φεστιβάλ Συνεργατισμού;

Μπόλικες συνελεύσεις, πολιτικές εκδηλώσεις, έκφραση μέσα από την θεατρική και εικαστική δημιουργία, κάμποσα βιωματικά εργαστήρια, Περσικά παραμύθια, φθινοπωρινές προβολές, παζάρι παραγωγών, vegan νοστιμιές, πολύ μουσική …και το πείραμα είναι έτοιμο να ξεκινήσει σε λίγες μέρες! Ένα πείραμα όπου παιδιά και ενήλικες με την διανοητική και την χειρωνακτική τους εργασία επαναπροσδιορίζουν την δουλειά σε παιχνίδι, και το αντίστροφο.
Σας περιμένουμε αυτές τις τρεις μέρες στο 2ο Φεστιβάλ Συνεργατισμού στην ΒΙΟΜΕ Coopenair Festival – Φεστιβάλ Συνεργατισμού, στον πάγκο του Μικρού Δέντρου και στην Ξενάγηση στην ΒΙΟΜΕ με σκοπό να γνωριστούμε και να σαπουνιστούμε καθώς βάζουμε μπουγάδα.
Στο πάγκο μας θα βρείτε μέλη της κοινότητας, καθώς και τις παιδαγωγικές μπροσούρες από τα χεράκια των συνοδών καθώς και τετράδια και αφίσες για την οικονομική ενίσχυση του εγχειρήματος από τα χεράκια των γονιών.
Μη ξεχάσετε να φέρετε τα άπλυτα σάς!

Δεν αναρωτηθήκατε ποτέ πως φτιάχνεται το σαπούνι;

Τα παιδιά του Μικρού Δέντρου αναρωτιούνται συχνά:
Ποιος φτιάχνει τα σαπούνια; Τι μηχανήματα χρειάζονται;
Ποιος μας τα φέρνει στο σχολείο;
Έχουν και στη ΒΙΟΜΕ συνέλευση;

Με αφορμή λοιπόν την περιέργεια αυτή σας καλούμε στην ξενάγηση της ΒΙΟΜΕ για παιδιά και ενήλικες. Θα τρυπώσουμε σε διάφορα μέρη του εργοστασίου και θα ανακαλύψουμε πως φτιάχνουν οι εργαζόμενοι τα σαπούνια καθώς και άλλα μυστικά του κτιρίου της ΒΙΟΜΕ.

Μη ξεχάσετε όμως να φέρετε μαζί σας και όλα τα άπλυτα της εβδομάδας, διότι στο τέλος της ξενάγησης θα βάλουμε μπουγάδα.
Μια ομάδα παιδιών, λιγο σαπούνι, μερικές λεκάνες και
βούρτσες, κάμποσα άπλυτα ρούχα… νερό… και το πείραμα είναι έτοιμο να ξεκινήσει!

Οι εκδρομές του Μικρού Δέντρου είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινοτικής παιδαγωγικής διαδικασίας. Για μας είναι ο χώρος και ο χρόνος να ανακαλύψουμε τους εαυτούς μας, τους άλλους άλλα και το περιβάλλον γύρω μας.
Υπερασπιζόμαστε την επιθυμία του παιδιού να συμμετέχει και να αποφασίζει για την ζωή του μέσα στην κοινότητα καθώς και να συνδέεται με άλλες.
Η κοινότητα μας δίνει έμφαση στην βιωματική μάθηση (learning by doing) και στην ολιστική εκπαίδευση (integral
education), μέσα από την ισορροπία της πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας μέσα και έξω από το σχολείο.
Έτσι, οι εκδρομές για μας σε χώρους εργασίας και εργοστάσια εμπνέονται από την παιδαγωγική των Μοντέρνων Σχολείων του Fransisco Ferrer.”

Είμαστε μία κολλεκτίβα παιδαγωγών που έχουμε επιλέξει την συλλογική και οριζόντια οργάνωση της εργασίας μας στοχεύοντας στο μοίρασμα και την ανταλλαγή εργαλείων. Η κάθε μιά μας έχει εκπαιδευτεί σε τομείς όπως η Παρεμβαίνουσα μη Κατευθυντικότητα, η Περιβαλλοντική εκπαίδευση, το Θεραπευτικό παιχνίδι, η Συμβουλευτική ψυχολογία, η Βιωματική εκπαίδευση και η Μοντεσσοριανή αγωγή. Ταυτόχρονα, επειδή θεωρούμε πως η γνώση δεν έχει αρχή και τέλος, ούτε ηλικιακούς περιορισμούς, συνεχίζουμε να διαβάζουμε, να μαθαίνουμε, να ανακαλύπτουμε, να εκπαιδευόμαστε, να μετατοπιζόμαστε, να αναθεωρούμε και να επαναπροσδιοριζόμαστε.
Τα παραπάνω συνθέτουν το περιεχόμενο της παιδαγωγικής μας ενώ ταυτόχρονα θέλουμε να επεξεργαζόμαστε ζητήματα όπως η έννοια της ενήλικης εξουσίας και της μετωπικότητας “δασκάλου μαθητή” και να προτάσσουμε αντ’ αυτών την αυθεντική επικοινωνία και την ενεργητική ακρόαση. Στόχος μας είναι η ολιστική εκπαίδευση που δεν διαχωρίζει την πνευματική από την χειρωνακτική εργασία ούτε παραμελεί την αναγνώριση και την έκφραση του συναισθήματος ενώ ταυτόχρονα βλέπει το άτομο πάντα ως μέλος μιάς κοινωνικής ομάδας.
Η μορφή του εγχειρήματος μας θέλουμε να έχει χαρακτηριστικά οριζοντιότητας και μη-ιεραρχίας και ως εκ τούτου επιλέγουμε την συνέλευση ως τόπο επικοινωνίας μας και εργαλείο λήψης αποφάσεων. Επιλέγουμε να οργανώνουμε την εργασία μας συλλογικά και να χρησιμοποιούμε μεταξύ μας το εργαλείο της παιδαγωγικής συν-εποπτείας, κάτι που μας επιτρέπει να διατηρούμε το επίπεδο της παιδαγωγικής μας ενώ ταυτόχρονα ακολουθούμε τις αρχές με τις οποίες έχουμε επιλέξει να ζούμε και να εργαζόμαστε.

«Ας πάρουμε ανάσα»
Βιωματικό εργαστήριο εμψύχωσης ενηλίκων με στόχο να βοηθήσουμε το παιδί μέσα μας να ανασάνει
Ηλικίες: 18 εώς.. 108 ετών

Το εργαστήριο απευθύνεται σε ενήλικες όλων των ηλικιών με διάθεση για παιχνίδι και εξερεύνηση του εσώτερου εαυτού. Βασισμένες στη μέθοδο της παρεμβαίνουσας μη κατευθυντικότητας (NDI) επιθυμούμε να συνοδεύσουμε, αλλά και να συνοδευτούμε σε νέες ανακαλύψεις τόσο ως ατομικότητες όσο και ως σύνολο μέσα σε μία ομάδα. Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων η επιλογή και η ακολουθία των ασκήσεων- παιχνιδιών θα προκύπτουν αναδυόμενες από την ίδια την ομάδα με σκοπό την κάλυψη όλων των αναγκών- επιθυμιών. Σκοπός του εργαστηρίου είναι να αποτελέσει μία ανάσα ηρεμίας και εκτόνωσης μέσα σε μία πολύβουη και πιεστική καθημερινότητα. Οι συναντήσεις θα πραγματοποιούνται δύο φορές το μήνα.
Κέλυ Καλέ, Νηπιαγωγός, Εμψυχώτρια ενηλίκων με εκπαίδευση στην Παρεμβαίνουσα Μη-Κατευθυντικότητα.
Επικοινωνία: 6985704823

“Μουσικο-ενωθείτε: ένα εργαστήρι συλλογικής μουσικής έκφρασης και δημιουργίας για παιδιά 6-10 ετων”

Η μουσική είναι ένας πανανθρώπινος κώδικας επικοινωνίας που ενώνει, δημιουργεί δεσμούς και ενισχύει τη δυναμική μιας ομάδας. Στο παρόν εργαστήρι θα ταξιδέψουμε στο μαγικό κόσμο της μουσικής και των συνδέσεών της με άλλες τέχνες. Ξεκινώντας από τη γνωριμία με τους βασικούς κώδικες της μουσικής και των λειτουργιών της, θα επεκταθούμε σε δραστηριότητες ενεργητικής ακρόασης, εκτέλεσης και δημιουργίας. Μέσα από την οργάνωση μουσικών συνόλων, τη θεατρική έκφραση και τις δραστηριότητες κίνησης-χορογραφίας, θα ασχοληθούμε με ενδιαφέρουσες για τα παιδιά θεματικές (απόδοση τραγουδιών, μουσική επένδυση λογοτεχνικών κειμένων, ηχοϊστορία, μουσικοκινητικό αυτοσχεδιασμό κ.α.). Θα χρησιμοποιηθούν τεχνικές και μέθοδοι προσφιλείς στα παιδιά, όπως είναι η εμψύχωση ομάδας, το μουσικοθεατρικό παιχνίδι, οι ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες, η μαιευτική, η εξερεύνηση και ο πειραματισμός. Απώτερος στόχος του εργαστηρίου αποτελεί η μουσική-καλλιτεχνική ανάπτυξη, η ισόρροπη καλλιέργεια και η ενίσχυση της προσωπικής ταυτότητας, καθώς και η διεύρυνση της συνεργατικότητας και της δημιουργικότητας των παιδιών.
Ναυσικά Θεοδωρίδου, Μουσικός, Μουσικοπαιδαγωγός
Επικοινωνία: 6976088014

Ομάδα Συναισθηματικής Ανάπτυξης “Ονόμασέ το ….Γνώρισέ το” για παιδιά ηλικίας 4-11 ετών

Τα μαγικά χρόνια…Η παιδική ηλικία που χαρακτηρίζεται από πολλές συγκινήσεις, ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις και έντονες στιγμές και όλα αυτά προσκαλούν το παιδί σε μια δοκιμασία αυτοελέγχου που δεν είναι πάντοτε απλή. Η συναισθηματική ανάπτυξη αποτελεί μεγάλο κομμάτι της υγειούς συνολικής ανάπτυξης κι όμως πολλές φορές παραμελείται στον αγώνα δρόμου για την κατάκτηση γνωστικών δεξιοτήτων. Η αλληλεπίδραση μέσα σε ένα περιβάλλον ασφαλές με αποδοχή και σεβασμό στις ατομικές ανάγκες μπορεί να αποτελέσει μία θετική εμπειρία απέναντι σε δύσκολα συναισθήματα.

“Πάνω στο παιχνίδι, το παιδί προβάλλει τους φόβους, τις ανασφάλειες και τις ανησυχίες του”
Η ομάδα δημιουργείται με τη βεβαιότητα πως το παιχνίδι είναι η γλώσσα των παιδιών. Με ιστορίες και παιχνίδι είναι πιο εύκολο να δουλέψουν με τις ανασφάλειες, τις αγωνίες και τις δυσκολίες τους παρά με τη στείρα χρήση της λογικής.
Μέσα από το θεατρικό παιχνίδι, τη μουσική, τα εκφραστικά εικαστικά μέσα, τους κύκλους συζήτησης και τεχνικές χαλάρωσης τα παιδιά θα δώσουν σχήμα, όνομα και μορφή σε συναισθήματα που μέχρι τώρα δυσκολεύονταν να αναγνωρίσουν. Η έντονη χαρά ή ο έντονος θυμός μπορεί να είναι δύο όψεις του ίδου νομίσματος στο παιχνίδι της αυτοανακάλυψης. Έτσι κι αλλιώς δεν υπάρχει σωστό και λάθος στην έκφραση, υπάρχει μόνο η μοναδικότητα του καθένα και της καθεμιάς. Στόχος είναι να αποτελέσουν οι συναντήσεις μας τον κατάλληλο χρόνο και χώρο για κάθε παιδί ώστε να συνδιαλλαγεί με συναισθήματα όπως φόβος, θυμός, ζήλια ή χαρά και να βρει τρόπο να συνυπάρχει με αυτά αρμονικά. Παράλληλα το πλαίσιο θα είναι υποστηρικτικό ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες ενσυναίσθησης, συναισθηματικής αντίληψης, διαχείρισης συγκρούσεων αλλά και να τονώσουν την αυτοεκτίμηση και την αυτορρύθμισή τους.
Αν καταφέρουμε να δώσουμε όνομα σε αυτό που νιώθουμε, τότε θα έχουμε καταφέρει να μας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα!
Αγάπη Χλωρού, Μουσικολόγος, Ειδικός Θεραπευτικού Παιχνιδιού
Επικοινωνία: 6942671217

“Πρώτα βήματα στην κοινότητα”
Μία ομάδα για παιδιά 1,5 – 3 ετών μαζί με τους γονείς τους.

Στην ομάδα αυτή τα παιδιά θα μπορούν να επιλέξουν δραστηριότητες σε ένα περιβάλλον που έχει προετοιμαστεί με στόχο την ελευθερία και τον συντονισμό της κίνησης, τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου και την γλωσσική έκφραση και επικοινωνία, την καλλιέργεια των αισθήσεων, την γνωριμία με την φύση και την εξερεύνηση του φυσικού κόσμου, την γνωριμία με την τέχνη και την προσαρμογή σε ένα πρώτο κοινωνικό πλαίσιο. Ακόμη, τα παιδιά χρησιμοποιώντας αληθινά εργαλεία στα μέτρα τους θα συμμετέχουν σε απλές καθημερινές δραστηριότητες όπως την φροντίδα του εαυτού και του περιβάλλοντος, την προετοιμασία του φαγητού και το φύτεμα, ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθηση και την κοινωνική τους συμπεριφορά. Τα παιδιά θα χρησιμοποιούν μοντεσσοριανό υλικό για την καλλιέργεια των αισθήσεων και την γλωσσική ανάπτυξη, θα συμμετέχουν σε απλές κινητικές δραστηριότητες και θα εισαχθούν ομαλά σε ένα πρώτο ομαδικό πλαίσιο.
Σασα Δημητριάδου, Παιδαγωγός με εκπαίδευση στην Παρεμβαίνουσα Μη-Κατευθυντικότητα και στην Θεατρική έκφραση
Σοφία Σαρακενίδου, Μοντεσσοριανή παιδαγωγός
Επικοινωνία: 6997736314, 6982075249

“Το περιβάλλον μέσα μας”
Βιωματικά περιβαλλοντικά εργαστήρια για παιδιά 6-12 ετών

Η κεντρική έννοια των συναντήσεών μας θα είναι Το περιβάλλον. Στόχος των εργαστηρίων είναι, με βάση την ανάδυση των επιθυμιών των παιδιών, την προσωπική συμμετοχή κάθε παιδιού και τη συνδιαμόρϕωση μεταξύ των μελών της ομάδας να προσπαθήσουμε να αποσαϕηνίσουμε, σε αργά βήματα, αϕηρημένες έννοιες μέσα από συζητήσεις, παιχνίδια, δραστηριότητες, αρχίζοντας και ολοκληρώνοντας, με έναν κύκλο. Οι θεματικές θα έχουν άμεση σύνδεση με την καθημερινή ζωή των παιδιών με σκοπό να βιώσουν ολοκληρωτικά την όλη διαδικασία ανακαλύπτοντας το περιβάλλον μέσα τους.
Κάθε συνάντηση θα ξεκινά με έναν κύκλο – (παιχνίδι γνωριμίας, πώς έρχομαι σήμερα, τι θέλω να μοιραστώ με τους διαϕορετικούς άλλους/ες), έπειτα θα παίρνει χώρο και χρόνο η κύρια δραστηριότητα μέσα από την οποία θα επεξεργαζόμαστε περιβαλλοντικές έννοιες και καλές πρακτικές και τέλος, θα γίνεται το κλείσιμο με έναν μικρό αναστοχασμό πού βρισκόμαστε και πώς νιώθουμε με όσα προηγήθηκαν.
Σίλια Ραντίτσα, Παιδαγωγός με εκπαίδευση στην Περιβαλλοντική Αγωγή
Ηρώ Καραγιαννιού, Παιδαγωγός με εκπαίδευση στην Περιβαλλοντική Αγωγή, εκπαιδευόμενη στην Παρεμβαίνουσα Μη-Κατευθυντικότητα.
Επικοινωνία: 6973380369, 6977850915

“Μουσικοκινηθείτε”
Εργαστήρι δημιουργικής έκφρασης και μουσικοκινητικής επιμόρφωσης ενηλίκων.

Σκοπός του εργαστηρίου είναι η γνωριμία με τον κόσμο της μουσικής με οδηγό το ανθρώπινο σώμα και τα κρουστά μουσικά όργανα. Στις συναντήσεις μας θα διερευνήσουμε με βιωματικό τρόπο τη στενή σχέση της μουσικής και της κίνησης και θα γνωρίσουμε μουσικοκινητικά εργαλεία, εμπειρικές τεχνικές και σύγχρονες μεθόδους προς διευκόλυνση της μεταδοτικότητας των συμμετεχόντων στη διδασκαλία της μουσικοκινητικής αγωγής. Θα ακούσουμε, θα παίξουμε, θα δημιουργήσουμε μουσικοκινητικές συνθέσεις και ορχήστρες κρουστών και τελικά, μέσα από τις προτεινόμενες διεργασίες, θα απελευθερώσουμε την ρυθμική μας ικανότητα ώστε να γίνουμε εκϕραστικότεροι και δημιουργικότεροι. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδαγωγούς κάθε αντικειμένου, εμψυχωτές, μουσικούς, γυμναστές, γονείς, σε όσους ασχολούνται με ομάδες παιδιών ή ενηλίκων αλλά και σε οποιονδήποτε τον απασχολεί το θέμα της μουσικής και της κίνησης.
Ναυσικά Θεοδωρίδου, Μουσικός, Μουσικοπαιδαγωγός
Επικοινωνία: 6976088014

Συμμετέχουμε στην γενική απεργία και είμαστε κλειστά. Έτσι, η πρώτη εκδρομή του Μικρού Δέντρου έγινε στην απεργιακή κινητοποίηση, καταλήγοντας κατόπιν σύντομης συνέλευσης στην παιδική χαρά.

Η πολύ ενδιαφέρουσα Γιορτή της Από Κοινού Συνέλευσης στους Σταγιάτες Πηλίου ολοκληρώθηκε. Σήμερα συμμετείχαμε στην συζήτηση για τον συνεργατισμό και την αυτοδιαχείρηση και ήρθαμε σε επαφή με άτομα, συλλογικότητες και συνεταιρισμούς. Χαιρόμαστε πολύ που οι μπροσούρες μας θα ταξιδέψουν σε βιβλιοθήκες στην Ιθάκη, την Αθήνα, τον Βόλο και τους Σταγιάτες. Με μεγάλη χαρά περιμένουμε τις επισκέψεις στο Μικρό Δέντρο από τους ανθρώπους με τους οποίους ήρθαμε σε επαφή. Εις το επανιδείν!

Είναι ωραία να βρίσκεις τα πράγματα εκεί που τα άφησες. Κάθε χρόνο παρατηρούμε με αμείωτο ενδιαφέρον το ίδιο φαινόμενο: τα παιδιά έρχονται την πρώτη μέρα γεμάτα λαχτάρα και ψάχνουν να βρουν αν όλα όσα θυμούνται είναι εκεί στην θέση τους. Ψάχνουν το αγαπημένο τους υλικό, τα αγαπημένα τους βιβλία και πάνω απ’ όλα τους αγαπημένους τους φίλους. Η πρώτη παιδική συνέλευση της χρονιάς ξεκίνησε με συζήτηση για τους φίλους και τις φίλες που μεγάλωσαν και φύγανε και για τους καινούργιους και τις καινούργιες που θα έρθουν, για την βιβλιοθήκη που μεγάλωσε και γέμισε κι άλλα βιβλία και για τον αγρό που γέμισε χόρτα και χρειάζεται να τα καθαρίσουμε, για τα καινούργια αδερφάκια που γεννήθηκαν μέσα στο καλοκαίρι και τα παλιά παπούτσια που δεν μας κάνουν πια και χρειάζεται να τα χαρίσουμε. Πέρασαν κιόλας πέντε χρόνια στο Μικρό Δέντρο…..Καλή χρονιά!

Πώς είναι μία μέρα στο μικρό δέντρο; Συχνά επισκέπτες και επισκέπτριες μας κάνουν αυτήν την ερώτηση και συχνά η απάντηση δεν είναι εύκολη. Το σίγουρο είναι πως η κάθε μέρα είναι διαφορετική για τον καθένα και την κάθε μία. Σε ένα ελεύθερο σχολείο η μάθηση δεν θα μπορούσε να γίνεται με πρόγραμμα και η συμβίωση εμπεριέχει κανόνες και όρια τόσο ρευστά, οργανικά και μεταβαλλόμενα όπως και κάθε πραγματική συνθήκη που περιλαμβάνει ανθρώπους που αναπτύσσονται, μαθαίνουν και εξελίσσονται με βάση τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους.
Μία μέρα στο Μικρό δέντρο θα μπορούσε να περιγραφεί με ένα απλό χρονοδιάγραμμα όπως:
 8:30-9:00 προσέλευση…
 9.00-10.00 πρωινό κ.τ.λ.
Ένα τέτοιο χρονοδιάγραμμα υπάρχει διαθέσιμο για όποιον ενδιαφέρεται να το μάθει. Αν όμως περιοριστούμε σε αυτό τότε είναι σαν να αγνοούμε όλη την δυναμική που συνοδεύει ένα μικρό παιδί που επιλέγει ελεύθερα την δραστηριότητα του, αφοσιώνεται σε αυτήν με πάθος και δεν την εγκαταλείπει παρά μόνον όταν την ολοκληρώσει…. πολλές φορές για περισσότερες από μία φορές. Εμείς δεν προσπαθούμε να χωρέσουμε αυτήν την δραστηριότητα του παιδιού σε ένα άκαμπτο αναλυτικό πρόγραμμα αλλά αντίθετα προσπαθούμε να χτίσουμε το πρόγραμμα γύρω από την δραστηριότητα αυτή.
Αλλά επειδή αυτά είναι όλα πράγματα πολύ αφηρημένα και είναι άλλο να μιλάμε θεωρητικά για την ελευθερία κι άλλο να τη διαχειριζόμαστε βιωματικά, σας προσκαλούμε την Κυριακή για να προσπαθήσουμε να βιώσουμε όλοι μαζί την εμπειρία της ελεύθερης μάθησης και την αμηχανία που μπορεί να προκαλεί η ελευθερία. Θα ξεκινήσουμε με έναν κύκλο γνωριμίας και στην συνέχεια θα υπάρξει χρόνος να περιπλανηθούμε σε όλους τους χώρους του σχολείου και να επιλέξουμε ελεύθερα την δραστηριότητα μας με βάση τα ενδιαφέροντα μας, όπως ακριβώς κάνουν και τα παιδιά. Μετά από ένα μικρό διάλειμμα θα ακολουθήσει μία σύντομη θεωρητική εισήγηση από εμάς έτσι ώστε να υπάρξει αρκετός χρόνος στην συνέχεια για αναστοχασμό και συζήτηση. Θα αποπειραθούμε να επεξεργαστούμε ερωτήματα όπως:
 Τι σημαίνει ελευθερία επιλογής;
 Τι είναι κατεύθυνση και τι παρέμβαση;
 Ποιός ο ρόλος του ενήλικα σε ένα τέτοιο περιβάλλον;
 Πώς νιώθουμε όταν δεν υπάρχει κάποιος να μας λέει τι και πώς να το κάνουμε, όταν δεν υπάρχει “σωστό” και “λάθος” αλλά ούτε και έπαινος ή τιμωρία;
 Πως προκύπτουν τα όρια;
 Πώς νιώθουμε όταν δεν έχουμε κάποιον να μας κατευθύνει και πώς όταν έχουμε;
 Είναι καλύτερα να δουλεύουμε/παίζουμε μόνοι/ες μας ή με παρέα;
 Πως μαθαίνουμε;
Φέρτε και τα δικά σας την Κυριακή στις 11:00 στο Μικρό δέντρο. Σας περιμένουμε.
Τέλος θα γίνει μία σύντομη παρουσίαση του παιδαγωγικού μας πλαισίου και του τρόπου λειτουργίας του εγχειρήματος όπως και της δυνατότητας συμμετοχής σε αυτό.
Η αυτομόρφωση απευθύνεται σε ενήλικες.
Επικοινωνία: 6997736314, 6977850915

Εδώ μπορείτε να βρείτε τη σχετική μπροσούρα:

2018.11.3 Μια μέρα στο Μικρό Δέντρο

“Η μέθοδος δεν φαίνεται. Εκείνο που φαίνεται είναι το παιδί, που, απαλλαγμένο από τα εμπόδια, ενεργεί σύμφωνα με την ίδια του την φύση.”
Μαρία Μοντεσσόρι, γεννήθηκε σαν σήμερα πριν από 149 χρόνια.

Οι λόγοι που επιλέξαμε να αναφερθούμε στην ζωή και το έργο της Μαρίας Μοντεσσόρι στο παιδαγωγικό μας πλαίσιο είναι πολλοί. Ο τρόπος που έχουμε οργανώσει και προετοιμάσει το περιβάλλον του Μικρού Δέντρου έχει εμπνευστεί σε μεγάλο βαθμό από την μοντεσσοριανή προσέγγιση, με την χρήση συγκεκριμένου υλικού και με την οργάνωση των δραστηριοτήτων με τρόπο που να επιτρέπουν την ατομική δραστηριότητα και γενικά με την χρήση του υλικού περιβάλλοντος ως ένα από τα πρώτα μας εκπαιδευτικά εργαλεία.

Η έννοια της ελευθερίας είναι κεντρική στην προσέγγιση μας απέναντι στο παιδί και έτσι δεν θα μπορούσαμε παρά να εμπνευστούμε από τα λόγια της Μοντεσσόρι, που στις αρχές του 20ου αιώνα διακήρυσσε την απελευθέρωση του παιδιού από την καταπίεση του ενήλικα. Η θεωρία της βασίστηκε πάνω στην ιδέα της ανακάλυψης ενός “νέου παιδιού” τα χαρακτηριστικά του οποίου ήταν κρυμμένα πίσω από αιώνες ενήλικης προκατάληψης. Οι πρώτοι αυτοί μαθητές στα πρώτα Casa dei Bambini αποκάλυψαν κατά την Μοντεσσόρι ένα ανθρώπινο πρόσωπο εντελώς καινούργιο, που δίνοντας του την ελευθερία του, μπορούσε να δομήσει κοινότητες βασισμένες στις αρχές την αλληλεγγύης και της φροντίδας. Μία πραγματική αγάπη για το περιβάλλον, την φύση και την γνώση ξεπήδησε μέσα από το παιδί το οποίο μπόρεσε να βρει στο πρώτο αυτό “προετοιμασμένο περιβάλλον” τα εργαλεία για να χτίσει τον εαυτό του.

Η μοντεσσοριανή μέθοδος αποτελεί μία ολοκληρωμένη παιδαγωγική πρόταση με άμεση πρακτική εφαρμογή δοκιμασμένη σε διάφορα μέρη του κόσμου και σε διαφορετικές ηλικίες. Προσφέρει πολλά παιδαγωγικά εργαλεία και ένα πλούσιο παιδαγωγικό υλικό το οποίο είναι ευρέως γνωστό. Παρ’ όλα αυτά θα θέλαμε να δώσουμε αντίστοιχη έμφαση και στις θεωρητικές και φιλοσοφικές βάσεις της μεθόδου γιατί πιστεύουμε ότι διαφορετικά περιοριζόμαστε στην χρήση “τεχνικών” διδασκαλίας, κάτι εντελώς αντίθετο προς την μοντεσσοριανή φιλοσοφία.
Όπως λέει και ο Winfried Bohm:
“ Όταν στις συζητήσεις της δεκαετίας του 70 σχετικά με την προσχολική αγωγή η μέθοδος Montessori και τα στηρίγματα της παρουσιάζονταν ως η κατάλληλη μέθοδος για την καλύτερη απόδοση των διαδικασιών πρόωρης μάθησης χάρη στην εξοικονόμηση χρόνου, πέφταμε σε οικτρή πλάνη σχετικά με τις προθέσεις της δημιουργού και δεν συνειδητοποιούσαμε τον πραγματικό στόχο.”

Η μοντεσσοριανή μέθοδος είναι κυρίως γνωστή ως η μέθοδος που τα παιδιά μαθαίνουν να γράφουν και να διαβάζουν σε πολύ μικρή ηλικία και που γίνονται μικρές μαθηματικές “διάνοιες”. Είναι επίσης γνωστή στον ελλαδικό και όχι μόνο χώρο ως μία μέθοδος που απευθύνεται στην ελίτ, μιας και τα μοντεσσοριανά σχολεία είναι όλα ιδιωτικά και με πολύ ακριβά δίδακτρα. Επίσης, ανάλογα με την σκοπιά της κριτικής, έχει κατηγορηθεί είτε ως πολύ ελεύθερη είτε ως πολύ αυταρχική. Η ίδια η Μοντεσσόρι ούσα μία γυναίκα με έντονη προσωπικότητα και πολλές φιλοδοξίες, απέκτησε φανατικούς υπερασπιστές μα και εχθρούς.

Η Μοντεσσόρι, στα σχολεία της μίλησε για αυτοπειθαρχία και αυτοέλεγχο καταργώντας την τιμωρία και την επιβράβευση σε μία εποχή που η σωματική τιμωρία ήτανε η βασική μέθοδος επιβολής πειθαρχίας. Μίλησε για τα δικαιώματα του παιδιού και δημιούργησε ένα περιβάλλον οργανωμένο γύρω από τις σωματικές και πνευματικές ανάγκες του παιδιού τις οποίες αναγνώρισε. Δεν είδε το παιδί σαν έναν ατελή ενήλικα αλλά σαν ένα ον ολοκληρωμένο με ξεχωριστές και ιδιαίτερες ανάγκες οι οποίες θα πρέπει να γίνουνε σεβαστές. Έδωσε έμφαση στην αυτονομία και την αυτοεξυπηρέτηση του παιδιού με στόχο να κατακτήσει την ανεξαρτησία του από τον ενήλικα ενώ ταυτόχρονα δημιούργησε υλικό το οποίο να επιτρέπει την αυτοδιόρθωση.

Ένας ακόμη λόγος που μας ενέπνευσε ήταν ότι το βασικό παιδαγωγικό εργαλείο της Μοντεσσόρι ήταν η παρατήρηση. Συχνά έλεγε στις φοιτήτριες της αναφερόμενη στο παιδί: «Vediamo che cosa fa»(Ας δούμε τι κάνει). Το υλικό που κατασκεύασε βασίστηκε στην παρατήρηση του παιδιού, όπως επίσης και πολλές από τις ασκήσεις και τα παιχνίδια στα οποία εκπαιδεύονται οι φοιτητές και οι φοιτήτριες της μοντεσσοριανής μεθόδου έχουν εμπνευστεί από την παρατήρηση της ελεύθερης αλληλεπίδραση του παιδιού με το υλικό.

Τέλος, θέλουμε να κάνουμε μία αναφορά στο όχι και τόσο γνωστό φεμινιστικό έργο της Μαρίας Μοντεσσόρι. Συγκεκριμένα ο Gerald L. Gutek αναφερει:

«Στα 1899, η Μοντεσσόρι σε κάποιους κύκλους διαλέξεων μίλησε για την «Νέα Γυναίκα» που και αυτή η ίδια ενσάρκωνε. Γελοιοποιώντας ιστορικές και σύγχρονες θεωρίες που συμπέραναν την κατωτερότητα των γυναικών, αμφισβήτησε διάφορες ηγετικές προσωπικότητες του επιστημονικού κόσμου. Ειδικά, αυτούς τους άντρες ακαδημαϊκούς που, ενώ υποστήριζαν τον επιστημονισμό τους, χρησιμοποιούσαν παραδοσιακά στερεότυπα για να επιβεβαιώσουν την βιολογική και κοινωνιολογική κατωτερότητα της γυναίκας. Αμφισβήτησε τον ιστορικό Michelet, που υποστήριξε ότι η θεμελιώδης αδυναμία της γυναίκας, που απαιτεί συνεχή καθοδήγηση, καθιστά ανούσια την χειραφέτηση της΄ τον Proudhon , τον σοσιαλιστή θεωρητικό που υποστήριξε ότι οι γυναίκες μπορούν να γίνουν μόνο νοικοκυρές ή πόρνες’ τον Lombroso τον ανθρωπολόγο που περιέγραψε την γυναίκα ως έναν ατελή οργανισμό σε μία κατάσταση ανάπτυξης σε αναστολή’ και τον Sevgi , τον ανθρωπολόγο, που υποστήριξε πως η κοινωνική ισότητα των γυναικών θα υπονόμευε την οικογένεια και θα αποσταθεροποιούσε την κοινωνία.»

Μερικές γενικές αρχές του Μοντεσσοριανού προσχολικού περιβάλλοντος από τις οποίες έχουμε εμπνευστεί:

– Το κάθε υλικό βρίσκεται σε τάξη μέσα σε έναν δίσκο που διαθέτει ότι χρειάζεται για την πραγματοποίηση της δραστηριότητας. Τάξη επίσης πρέπει να διέπει όλο το περιβάλλον του σχολείου.
– Τα παιδαγωγικά υλικά είναι χωρισμένα σε θεματικές ενότητες-γωνιές, οι οποίες είναι προσβάσιμες σε όλα τα παιδιά καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας. Έτσι το παιδί μπορεί ελεύθερα να επιλέξει αν θα ασχοληθεί με την τέχνη, τα μαθηματικά, την προετοιμασία του φαγητού, την κηπουρική, την ανάγνωση βιβλίου ή την ελεύθερη περιπλάνηση, την παρατήρηση και το παιχνίδι.
– Ο εσωτερικός χώρος δεν είναι αχανής αλλά επιτρέπει τον σχηματισμό “γωνιών”. Με το τρόπο αυτόν ενισχύεται ο συντονισμός της κίνησης, η χρήση της λεπτής κινητικότητας και η ασφάλεια των παιδιών.
– Υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση σε όλους τους προετοιμασμένους για το παιδί εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους του σχολείου καθ’ όλη την διάρκεια της μέρας για όλα τα παιδιά. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη ώρα προαυλισμού ούτε συγκεκριμένη ώρα για την τουαλέτα. Τα παιδιά μπορούν να μπούνε όποτε θέλουν στην κουζίνα και να συμμετέχουν στο πλύσιμο των πιάτων ή το μαγείρεμα. Επίσης δεν υπάρχει ομαδικό διάλειμμα. Στόχος είναι το παιδί να ρυθμίσει μόνο του την εναλλαγή δουλειάς και ανάπαυσης ανάλογα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του.
– Υπάρχει πηγή νερού σε όλους τους χώρους που χρειάζεται.
– Το περιβάλλον είναι οργανωμένο για το παιδί, όχι για τον ενήλικα. Συνεπώς ότι βρίσκεται στο ύψος του παιδιού είναι διαθέσιμο και το παιδί μπορεί να το χρησιμοποιήσει όποτε θέλει. Για τον λόγο αυτό τα εργαλεία είναι όλα αληθινά και λειτουργικά και είναι στο μέγεθος του παιδιού.
– Τα διάφορα έπιπλα όπως επίσης και τα ράφια είναι χαμηλά, στο μέγεθος του παιδιού ώστε να μπορεί να τα φτάνει και να τα χειρίζεται. Προτιμούνται τραπέζια και επιφάνειες ανοιχτόχρωμες έτσι ώστε να προκαλούν το παιδί να τις καθαρίσει και να μπορεί να το κάνει με ευκολία.
– Υπάρχει ποικιλία στην αισθητηριακή εμπειρία και έτσι προτιμάται ποικιλία σε υλικά όπως ξύλο, πέτρα, μέταλλο κ.α. και όχι η κυριαρχία του πλαστικού όπως γίνεται συνήθως σε χώρους που απευθύνονται σε παιδιά.
– Επιλέγονται υλικά που να είναι εύθραυστα ή που φθείρονται. Ένα περιβάλλον άθραυστο και μαλακό δεν προσφέρει κανένα παιδαγωγικό ερέθισμα. Το παιδί μαθαίνει να συντονίζει τις κινήσεις του όταν χειρίζεται υλικά που σπάνε και μαθαίνει να φροντίζει το περιβάλλον του όταν χειρίζεται υλικά που φθείρονται γιατί η φθορά είναι κομμάτι της ζωής.
– Κάθε υλικό στο περιβάλλον είναι μοναδικό. Έτσι όταν κάποια χρησιμοποιεί κάτι, ο επόμενος θα πρέπει να περιμένει την σειρά του, καλλιεργώντας έτσι την υπομονή του αλλά και τον σεβασμό στην δουλειά του άλλου.

Η υπέρμετρη αισιοδοξία που διακατείχε τους/τις παιδαγωγούς/ες στην ανατολή του 20ου αιώνα πέρασε ανεπιστρεπτί όπως και η παγκόσμια αισιοδοξία για ένα λίγο πιο δημοκρατικό κόσμο. Αλλά – όπως λέει και ο Matei Visniec – “οι θλιβερές ιστορίες είναι παγκόσμιες” και συμπυκνώνοντας με τα λόγια του Primo Levi “Συνέβη άρα μπορεί να ξανασυμβεί”. Αυτή είναι η φύση του ανθρώπου. Οφείλουμε την Μνήμη. Σύμφωνα με τον Adorno “Η απαίτηση να μην επαναληφθεί το Άουσβιτς είναι η πρώτη και κύρια που τίθεται στην εκπαίδευση.”

https://theshadesmag.wordpress.com/2019/08/18/apospasmata-auschwitz/

Σαν χθες γεννήθηκε ο αναρχικός ιστορικός και φιλόσοφος Colin Ward και παραθέτουμε κάποια λόγια του:
“‘ Μια ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ‘παλιά ταξη’ με μια ‘νέα ταξη’, μπορεί όμως να επεκτείνει τις σφαίρες τις ελεύθερης δράσης μέχρι να συνθέσουν το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνικής ζωής.”
Η Judith Suissa γράφει για τον Colin Ward:
“What is ‘anarchist education’, in its practical manifestation? In posing this question I cannot help recalling a conversation I had some time ago with Colin Ward, the contemporary British anarchist, who commented, perhaps with a touch of irony, ‘There is no such thing as “anarchist education.” There are just different kinds of educational experiments which anarchists have supported and been involved in’. This comment is important in that it reminds us of one of
the essential principles of anarchism, namely, that there is no single theory or doctrine as to the correct form of social organization, including education.”
Τέλος, με αφορμή την επέτειο της γέννησης του θυμηθήκαμε ένα μικρό απόσπασμα από την μπροσούρα μας με θέμα “Αυτονομία και αυτορύθμιση στην παιδική ηλικία”:
“Η ελευθεριακή σκέψη και συγκεκριμένα οι ελευθεριακές προσεγγίσεις για την μάθηση θέτουν σαν βασικό το ζήτημα της ατομικής αυτονομίας, ιδωμένο υπό το πρίσμα της κοινοτικής ζωής. Ο C. Ward υποστηρίζει πως η ελευθεριακή μάθηση συντελείται σε τρία επίπεδα:
1. Το επίπεδο του ατόμου, όπου μέσα από την αυτενέργεια το άτομο κατακτά την προσωπική του γνώση.
2. Το επίπεδο της κοινότητας όπου με τη συνεκπαίδευση, την αλληλοβοήθεια και τη συμμετοχή το άτομο κατακτά το βίωμα της αμεσοδημοκρατικής συμβίωσης.
3. Το επίπεδο της οργάνωσης, βιώνοντας τη λειτουργία μιας αυτοοργανωμένης δομής που διέπεται από αντιιεραρχικές, οριζόντιες σχέσεις.”

Μπορείτε να βρείτε όλο το κείμενο στη μπροσούρα μας

2017.10.21 Αυτονομία και αυτορρύθμιση