Στην καθημερινή μας επαφή με τα παιδιά, ενισχύουμε την ελεύθερη βούλησή τους, κάνοντάς τους εμφανή την ικανότητά που κατέχουν στο να αποφασίζουν τι θέλουν να μάθουν, να παίρνουν πρωτοβουλίες και να δρουν και δείχνοντας τους, ακόμα, με ποιους τρόπους μπορούν να μάθουν, τη χρήση των εργαλείων, θεωρητικών και πρακτικών. Με αυτό τον τρόπο, τα παιδιά στέκονται όλο και πιο αυτόνομα, από τους ενήλικες, στη διαδικασία κατάκτησης της γνώσης.
Δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά, να έχουν τη δικιά τους συνέλευση, την παιδική συνέλευση, μια διαδικασία στην οποία μπορούν να εκφράσουν τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντά τους, τις ιδέες τους και να αποφασίσουν τόσο για το τι θέλουν να μάθουν και σε ποιες δραστηριότητες θέλουν να εμπλακούν όσο και για τις ευθύνες που μοιραζόμαστε μεταξύ μας στην καθημερινή μας συμβίωση.
Κάποιοι θέλουν να μάθουν για τους πλανήτες, κάποιες θέλουν να μάθουν να γράφουν τα ονόματά τους. Κάποιοι χρειάζεται να μαγειρέψουν, κάποιες χρειάζεται να μαζέψουν τα φύλλα για το κομπόστ. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται την πολιτική ελευθερία τους μέσα από την συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων και συχνά, η παιδική συνέλευση είναι γεμάτη από προτάσεις για καινούριες κατασκευές, εκδρομές, ιδέες για υλικά…
Εμείς, από την πλευρά μας, δεν διδάσκουμε ηθική, θρησκεία, φιλοσοφία ή πολιτική. Όποιο ζήτημα τέτοιας φύσεως ανακύπτει
μόνο από τα παιδιά- επεξεργάζεται σε κύκλους συζητήσεων ή σε διαπροσωπικές συζητήσεις, πάντα στρέφοντας το ερώτημα προς
το παιδί και αποφεύγοντας την κατήχηση και την διδακτική αναπαραγωγή στερεοτύπων και κοινωνικών κανονισμών. Στην διαδικασία κατάκτησης της ελευθερίας, το περιβάλλον χρειάζεται να δίνει ερεθίσματα για μάθηση, να εκφράζει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, να επιτρέπει και όχι να τους δημιουργεί εμπόδια. Πρέπει να δίνουμε την δυνατότητα στο παιδί, να μπορεί να χειριστεί το περιβάλλον και τα παιδαγωγικά υλικά του. Η Μ. Montessori, σχετικά με τα παιδαγωγικά υλικά, αναφέρει:
‘…τα εργαλεία δεν είναι διδακτικά μέσα με την κανονική σημασία
του όρου […] είναι μια βοήθεια για το παιδί, που τα επιλέγει, τα
αποκτά, τα χρησιμοποιεί σε συνάρτηση με τις κλίσεις, τις ανάγκες
και τις τάσεις του ενδιαφέροντός του.’ (Houssaye, 2000:208). ‘
Το παιδί ωθείται στη μάθηση και στην ανακάλυψη από όσα το εκφράζουν και το συγκινούν αλλά παράλληλα πρέπει να υποστηρίζεται από ένα επιστημονικά οργανωμένο περιβάλλον μέσα στο οποίο θα επιλέγει ελεύθερα υλικό και ασχολίες’ (Παιδαγωγικό πλαίσιο Μικρού Δέντρου). Το περιβάλλον μας δεν αποτελεί μια αντανάκλαση ενός αναλυτικού προγράμματος που αντιλαμβάνεται τα παιδιά μιας συγκεκριμένης ηλικίας ως μια ομοιογενή μάζα. Το περιβάλλον μας είναι εμπλουτισμένο με βασικές δραστηριότητες για την ανάπτυξη επιθυμητών ικανοτήτων και δεξιοτήτων αυτής της ηλικίας, αλλά βρίσκεται συνεχώς σε μια αλληλεπίδραση με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, έτοιμο να μεταμορφωθεί και να γίνει κατασκεύασμα και των ίδιων.
Στη δημιουργία του περιβάλλοντος συντελεί αποφασιστικά το κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο των παιδιών, καθώς και οι αστάθμητες υποκειμενικότητες τους, τόσο ξεχωριστά όσο και σαν σύνολο.
“Όταν δώσουμε στο παιδί την ελευθερία που χρειάζεται, τα κατάλληλα υλικά και το σωστό περιβάλλον, το παιδί λαχταρά την εργασία. Το περιβάλλον θα πρέπει να προωθεί και να προκαλεί τη δραστηριότητα, και το πρόβλημα της πειθαρχίας θα λύνεται μόνο του. Διότι το ζήτημα της ελευθερίας και της πειθαρχίας είναι συνδεδεμένο με την εργασία, και έχουν στενή σχέση μεταξύ τους. Όταν θα υπάρξει κάποια έλλειψη πειθαρχίας, βρίσκουμε την αιτία της σε κάποια έλλειψη ελευθερίας (Μontessori, 1981:132)”
Από την Μπροσούρα μας”Ελευθερία και Όρια”
Για το πλήρες κείμενο καθώς και για τις υπόλοιπες μπροσούρες μας:
https://alliotikosxoleio.espivblogs.net/category/mprosoyres/
