για να διαβάστε το κείμενο με βάση το οποίο κινήθηκε η συζήτηση και το βιωματικό κομμάτι, πατήστε εδώ
Το παρακάτω κείμενο – συνέντευξη συντάχθηκε για τις ανάγκες της συγγραφής άρθρου στο Νορβηγικό περιοδικό “ Tvergastein, Interdisciplinary Journal of the Environment.” το οποίο εκδίδεται από τους φοιτητές του διεπιστημονικού προγράμματος “Development, Environment and Cultural Change του Centre for Development and the Environment’ του Πανεπιστημίου του Όσλο.
[…]
Ερώτηση β. : Η οργάνωση και λειτουργία του ΜΙΚΡΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΠΟΥ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΔΑΣΟΣ συναντά τα χαρακτηριστικά του πλαισίου ενός αειφόρου σχολείου;
Το Μικρό Δέντρο είναι ένα αυτοοργανωμένο ελευθεριακό σχολείο το οποίο δεν ακολουθεί το αναλυτικό πρόγραμμα του υπουργείου παιδείας. Το παιδί μπορεί να επιλέξει με τι θα ασχοληθεί και να φτιάξει το δικό του ωρολόγιο πρόγραμμα. Οι παρεμβάσεις του ενήλικα και το περιβάλλον που έχει διαμορφώσει δίνουν στο παιδί, με βιωματικό τρόπο, τα ερεθίσματα που θα το φέρουν σε επαφή με έννοιες όπως αυτή της οικολογίας.
Προτάσσοντας την ελεύθερη διακίνηση της γνώσης γίνονται αυτομορφώσεις οι οποίες είτε είναι κλειστές μόνο για τα μέλη της κοινότητας και εξυπηρετούν στο δέσιμο της ομάδας των ενηλίκων, είτε είναι ανοιχτές σε όποιον/α ενδιαφέρεται. Αυτός είναι και ένας από τους τρόπους μοιράσματος όχι μόνο της γνώσης αλλά και των παιδαγωγικών εργαλείων.
Βασική επιδίωξη της παιδαγωγικής στο μικρό δέντρο είναι η ολιστική ανάπτυξη του ατόμου (γνωστική, κινητική, συναισθηματικη και κοινωνική). Για το λόγο αυτό στεκόμαστε δίπλα στα παιδιά με εργαλεία τη μη κατευθυντικότητα, την ενεργητική ακρόαση, τη δόμιση ενός συναισθηματικού και υλικού περιβάλλοντος γεμάτου από διάφορες ποιότητες ερεθισμάτων και εμπειριών με διαδικασίες βιωματικής μάθησης και εργαλεία ατομικής και συλλογικής ανάπτυξης. Ακόμη, η πόλη και η φύση είναι για εμάς από τα βασικότερα πεδία μάθησης, γι’ αυτό επιλέγουμε τις εκδρομές ως ένα ακόμα εργαλείο βιώματος και κατάκτησης της καθημερινότητας στον τόπο που ζούμε.
Η παιδαγωγική ομάδα,ούσα μέλος ενός εγχειρήματος ζωντανού και εξελισόμμενου, δε μένει στάσιμη αλλά διαρκώς ερευνά, αυτομορφώνεται και εμβαθύνει σε νέα εργαλεία που εξυπηρετούν στην εφαρμογή της ελευθεριακής εκπαίδευσης στην πράξη.
Ο τρόπος οργάνωσης του μικρού δέντρου είναι το πρόταγμά μας, όχι μόνο όσον αφορά την οργάνωση των σχολείων αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας. Επιδιώκουμε λοιπόν την κοινωνική αλλαγή ως προϋπόθεση και τρόπο αντιμετώπισης προβλημάτων, ένα από τα οποία είναι και η οικολογική κρίση.
[…]
για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο πατήστε εδώ
Στο Μικρό Δέντρο επιθυμούμε να υπάρχει ένας χώρος συνεργασίας και
επικοινωνίας με το ‘έξω’. Προσπαθούμε να φτιάξουμε μια σχολική κοινότητα, που
να περιλαμβάνει ένα δίκτυο σχέσεων και μοιράσματος. Η παιδαγωγική σαν ένα
μέσο ανταλλαγής ιδεών και μάθησης. Η κατάκτηση της γνώσης μέσα από το βίωμα
και όχι την αναπαραγωγή. Προσπαθώντας να προσεγγίσουμε την δημιουργία ενός
ανοιχτού σχολείου, δεχτήκαμε διάφορες επισκέψεις αλληλέγγυων φοιτητών,
δασκάλων αλλά και μαθητών την χρονιά που μας πέρασε. Αυτή η διαδικασία
ανατροφοδότησε όλη την κοινότητα μας, και έδωσε χώρο να εκφραστούν
προβληματισμοί, αλλά και να εμπλουτιστεί η πρωινή καθημερινότητα. Με την
ατομική εμπλοκή του καθενός/μια ενδυναμώνεται η συλλογικότητα και χτίζεται
σιγά σιγά το σχολείο της κοινότητας.
Η Μ. φοιτήτρια και εργαζόμενη στον τομέα της εκπαίδευσης, διάλεξε να κάνει μια
εργασία για τον ρόλο των εικαστικών στο σχολείο. Έτσι, λοιπόν επισκέφτηκε
αρκετές φορές το σχολείο, και στο τέλος μέσα από την συνεργασία, έκανε μια
λεπτομερή καταγραφή των εικαστικών δράσεων των παιδιών στο δωμάτιο των
εικαστικών αλλά και έξω από αυτό. Στο χώρο των εικαστικών το παιδί πρακτικά
μπορεί να γνωρίσει και να εξασκήσει διάφορες τεχνικές, να εκθέσει τα έργα του, να
διαβάσει βιβλία με τις βιογραφίες των ζωγράφων, να εμπνευστεί από πίνακες
ζωγραφικής, και να γνωρίσει κινήματα τέχνης. Από την μεριά των συνοδών δεν
προωθείται κάποιο κατευθυνόμενο πρόγραμμα, αλλά προτεινόμενες
δραστηριότητες και project που αναδύονται μέσα από τα ενδιαφέροντα των
παιδιών, τα ερεθίσματα που ‘έρχονται’ από το σπίτι, αλλά και από το προσωπικό
στιλ της καθεμιάς.
Η τέχνη βοηθάει τα παιδιά να γνωρίσουν τους εαυτούς τους και τους άλλους και να
κατανοήσουν τη μοναδικότητα τους. Επιτρέπει στα παιδιά να εκφράσουν χωρίς
λέξεις αντικείμενα, ιδέες, ανθρώπους, μέρη, εμπειρίες, γεγονότα και αισθήματα.
Πολλές φορές το παιδί δεν είναι σε θέση ή δεν θέλει να συζητήσει συναισθηματικά
θέματα ή αισθήματα για τον εαυτό του, την οικογένεια ή τους φίλους του. Η τέχνη
επιτρέπει την έκφραση αυτών των συναισθημάτων και των φόβων. Δίνει στα παιδιά
την ευκαιρία μέσω της φαντασίας να εκφράσουν αυτό που δεν μπορεί να συμβεί
στην πραγματικότητα. Ως δημιουργός το άτομο συνθέτει τον δικό του προσωπικό
πολιτισμό, είτε αυτό σημαίνει αισθητική είτε εξέλιξη, ταυτότητα, αντίληψη, τόπο,
μνήμες και έπειτα από το σύνολο προκύπτει ο συλλογικός πολιτισμός. Ελπίζουμε να
θεωρείται αυτονόητο ότι δεν έχουμε την παραμικρή προσδοκία να κάνουμε τα
παιδιά μικρούς Βαν Γκογκ, μικρούς Ρεμπώ ή μικρές Ισιδώρες Ντάνκαν ή έστω να
αξιολογήσουμε τα έργα τους με βάση οποιαδήποτε καλλιτεχνική αρτιότητα. Το
παιδί γεννιέται με την ικανότητα να μπορεί να χτίζει τον εαυτό του. Εμείς ας
φροντίσουμε να βρίσκει τις αναγκαίες συνθήκες και τα απαραίτητα υλικά για να
υψώσει το οικοδόμημα του ολοκληρωμένου, ευτυχισμένου ανθρώπου.
(Παιδαγωγικό Πλαίσιο 2014, Τέχνη και δημιουργική έκφραση)
“Η τέχνη παύει να είναι ένα χομπίστικο ενδιαφέρον με το ποίο ασχολούνται οι ελίτ,
αλλά ριζώνει μέσα στην καθημερινή κουλτούρα της κοινωνίας και ένα σίγουρος
τρόπος για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα δεν είναι παρά να το εντάξουμε σε
μια εκπαιδευτική διαδικασία” (Αdorno,1984).
Για να διαβάσετε την εργασία πατήστε εδώ
Ακόμη μία χρονιά επικοινωνίας και συνεργασίας ολοκληρώνεται στο Μικρό Δέντρο, συνεχίζοντας την προσπάθεια για την αυτοοργάνωση και την άμεση δημοκρατία στην εκπαίδευση. Ολοκληρώσαμε τον κοινοτικό απολογισμό της χρονιάς για την πρωινή καθημερινότητα, για τις διαδικασίες οργάνωσης, αλλά και για το πλέγμα των σχέσεων μας (παιδιά-γονείς-συνοδές). Οι συλλογικές μας ανάγκες και επιθυμίες ανατροφοδοτούν συνεχώς την θεωρία και την πράξη και το αντίστροφο. Η αναστοχαστική διαδικασία πάνω στο ερώτημα «γιατί να κάνουμε ένα τέτοιο σχολειό;»βοηθά στον εμπλουτισμό των συνθηκών μάθησης, αλλά και στην διαμόρφωση των εργαλείων που εφαρμόστηκαν και που επιλέξαμε για να στηριχτούμε.
Κατά την διάρκεια της σχολικής χρονιάς το σχολείο -όχι μόνο το εσωτερικό του κτιρίου αλλά και το εξωτερικό περιβάλλον- αλλάζει, αναδιαμορφώνεται, ανακαινίζεται και γενικώς παιδιά, γονείς και συνοδοί φέρνουμε τα πάνω κάτω. Φέτος, υπήρξε έντονος πειραματισμός στο εσωτερικό του κτιρίου, ώσπου καταλάβαμε ότι το παρακάναμε, αφού η Μ.(4 χρονών) μας ρώτησε αυστηρά: “γιατί αλλάζετε συνέχεια θέση στα πράματα;”. Έτσι, λοιπόν αποφασίσαμε να αφήσουμε το υλικό και τις γωνιές στην τελευταία θέση τους, και ξεκινήσαμε με τον εξωτερικό χώρο που περιβάλει το σχολείο. Το Κρυονέρι είναι μια περιοχή με ένα μικρό κωνοφόρο δασάκι, και μικρές εκτάσεις αγρού. Έτσι, λοιπόν ξεκινήσαμε να καθαρίζουμε την κοντινή περιοχή από τα σκουπίδια, και τα βάτα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να γεννηθούν ιδέες και ερωτήματα από όλους και όλες. Ξεκινήσαμε να καλλιεργούμε ένα μικρό μπαχτσέ, φτιάξαμε διάφορα σκαρφαλώματα και αρχίσαμε να παρατηρούμε καινούργια φυτά και ζώα και να προσπαθούμε να ζούμε σε αρμονία με αυτά. Έτσι το ‘μέσα’ εμπλουτίστηκε με το ‘έξω’ και το αντίστροφο.
Αυτονομία στην καθημερινότητα
Αποκτώντας αυτονομία μέσα από καθημερινές δραστηριότητες
Εργαλεία στα μέτρα των παιδιών
Η γωνιά των επιστημών
Καλλιεργώντας την αισθητηριακή αντίληψη
Η γραφή και η ανάγνωση είναι μέσα έκφρασης και επικοινωνίας
Προσπαθούμε να φτιάχνουμε μόνες μας τα παιδαγωγικά υλικά μας
Η γωνιά της μουσικής
Η γωνιά της αριθμητικής
Η τέχνη σαν έκφραση και σαν καλλιέργεια της αισθητικής
Η γωνιά του καβαλέτου και της τοιχογραφίας
Ψυχοκινητικές δραστηριότητες στην αυλή
Ο μπαχτσές μας(Μάης)
Ο μπαχτσές μας(Ιούνης)
“Τα παιδιά είναι οι μεγαλύτεροι θαυμαστές της φύσης” Μ.Μοντεσσόρι
Ο πάγκος του ξυλουργείου
Καθ’ όλη την διάρκεια του φεστιβάλ θα υπάρχει πάγκος με το έντυπο υλικό του σχολείου μας καθώς και παιδαγωγικό υλικό.
Ένα μικρό μαύρο ψαράκι θέλει να κολυμπήσει ενάντια στο ρεύμα για να βγει στην ανοιχτή θάλασσα. Αλληγορικό παραμύθι του ιρανού λογοτέχνη Samad Behrangi.
Δραµατοποιηµένη αφήγηση στα ελληνικά από το Μικρό Δέντρο, µε µετάφραση στα φαρσί και τα αραβικά.
Θα μοιραστούμε παραμύθια σε ρυθμό κλιμακωτό!
…για το γέρο και τη γριά που ’χαν για παιδί τους ένα ποντικό, για τη σουσουράδα που γύρευε πίσω την ουρά της να πάει στα παιδιά της, για το τρανό ρεπάνι που ’χε βαθιά ριζώσει και δεν έλεγε να βγει, κι έναν άνθρωπο τρελό που φύτευε δέντρα κάθε μέρα στο βουνό…
Επίσης, θα πραγματοποιηθεί ξενάγηση και συζήτηση με τις οικογένειες που επιθυμούν να συμμετέχουν στο εγχείρημα.
Σας περιμένουμε την Κυριακή 18 Ιουνίου στις 18.00.
Μικρό Δέντρο
«Το παιδί που έχει μάθει να μιλά, που γνωρίζει και χρησιμοποιεί τους κανόνες της μητρικής του γλώσσας, δεν θα μπορούσε ποτέ να περιγράψει τη μη συνειδητή διεργασία που του τα δίδαξε. Και όμως, αυτός, ο άνθρωπος, είναι ο δημιουργός της γλώσσας. Τη φτιάχνει εντελώς μόνος του, αν όμως του έλειπε η πρωταρχική δύναμη και δεν μπορούσε να τελειοποιήσει αυθόρμητα την γλώσσα του, δεν θα γινόταν κανένα ολοκληρωμένο έργο στον κόσμο των ανθρώπων. Δεν θα υπήρχε ποτέ πολιτισμός. Από την σκοπιά αυτήν πρέπει να δούμε το παιδί. Αυτή είναι η σημασία του και η δύναμη του. Ο πολιτισμός στηρίζεται στο έργο του. Γι’ αυτό πρέπει να δώσουμε στο παιδί την βοήθεια που χρειάζεται, να το διευκολύνουμε και να το εξυπηρετήσουμε, για να μην κάνει μόνο του το δρόμο.» Μ.Μοντεσσόρι, Ο αφομοιωτικός νους
· Γονατίζουμε στο ύψος του παιδιού και μιλάμε αργά και καθαρά.
· Όταν το παιδί κάνει λάθη στην ομιλία, επαναλαμβάνουμε την φράση χρησιμοποιώντας την λέξη σωστά χωρίς να διορθώνουμε άμεσα.
· Χρησιμοποιούμε τις σωστές λέξεις για το καθετί όσο μεγάλες και δύσκολες και αν είναι. Αποφεύγουμε τα μπεμπεκίστικα (μαμ, ατα κ.τ.λ.
· Προσπαθούμε να μην αναπαράγουμε τα γλωσσικά λάθη των παιδιών όσο χαριτωμένα και αν τα βρίσκουμε.
· Διαβάζουμε βιβλία!
· Ενθαρρύνουμε τις προσπάθειες για συζήτηση, δίνουμε χρόνο, ακούμε προσεκτικά και προσπαθούμε να μείνουμε στο θέμα.
· Αφηγούμαστε ιστορίες, λέμε αινίγματα, παίζουμε γλωσσικά παιχνίδια, τραγουδάμε!
· Αποφεύγουμε τις πιπίλες.
· Περιορίζουμε τις οθόνες στο ελάχιστο.
· Λέμε τα νέα μας.
· Τρώμε όλοι μαζί!
· Πηγαίνουμε βόλτες στην φύση.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μαρία Μοντεσσόρι
– Ο αφομοιωτικός νους
– Το μυστικό της παιδικής ηλικίας
– Η διαμόρφωση του ανθρώπου
– Τι πρέπει να ξέρετε για το παιδί σας
Πώς να μεγαλώσετε ένα υπέροχο παιδί, Tim Seldin
A path for the exploration of any language leading to writing and reading, Muriel I. Dwyer
Education for human development, Mario M. Montessori Jr
Aidtolife.org
